دانستنیهای فرش ماشینی

داشتن یک کالای تولیدی خاص بعنوان نماد یک ملت ، جزوی از ویژگیهای هر کشور است. فرش ایران نیز نماد با ارزشی از کشورمان محسوب شده بطوریکه از دیرباز در دید همه ی کشورهای جهان؛ بعنوان کالایی با ارزش و زیبا شناخته شده. امروزه کشور ما حدود سی درصد از فرشهای دستباف دنیا را تولید و تامین میکند و قابل ذکر است که تقریبا در همه جای دنیا بهترین و زیباترین فرشها را برای ایران میدانند.

یکی از تفاوت های اصلی فرش دستباف و فرش ماشینی در نوع الیاف به کار رفته در بافت آنها و نحوه ی تولیدشان میباشد. از نظر تاریخی؛ حدود چهل سال است که انواع طرح فرش ماشینی در ایران تولید می شود و با گذشت زمان عواملی چون ، طرح های بسیار متنوع و متفاوت و همچنین قیمت مناسبی که به دلیل سرعت تولید و نوع الیاف و مواد اولیه ی آنهاست ، سبب استقبال زیادی از سوی مردم شده است.

با وجود اینکه فرشهای ماشینی در ایران توسط ماشین آلات و با کیفیت بالایی تولید میشوند ولی لازم به ذکر است که با این حال فرش دستباف به دلیل نوع گره هایی که در بافتشان زده میشود و همچنین الیاف طبیعی و با کیفیتی که دارند ، دارای عمر طولانی تری میباشند و از آنجاییکه توسط هنرمندان قالیباف تهیه و تولید میشوند ارزش هنری بسیار زیادی نیز دارند.

مناطق مختلف تولید فرش ماشینی در ایران

استقبال بی نظیر مردم ایران و سایر کشورها در خرید و استفاده از فرش ماشینی سبب شده تا امروزه در اکثر شهرهای کشور کارخانجات فرش ماشینی دایر شود. بدیهیست در برخی از شهرهای کشور این کارخانجات از کثرت بیشتری برخوردار است و همچنین محصولات برخی از شهر ها مانند کاشان ، تبریز و مشهد از معروفیت و محبوبیت بیشتری نسبت به سایر مناطق برخوردار است.

شهر کاشان را میتوان پایتخت فرش ماشینی ایران در نظر گرفت. جالب است بدانید در این شهر بیشتر از ۷۰۰ واحد فعال در امر تولید فرش ماشینی فعال میباشند و همین امر این شهر را در خصوص تولید فرش ماشینی مشهور ساخته است. یکی از علل استقبال مردم از فرش های ماشینی کاشان شباهت بسیار زیاد آن با فرش دستبافت این منطقه و قیمت مناسب آنها میباشد. لازم به ذکر است شهرهای دیگری نیز به غیر از کاشان در تولید فرش های ماشینی عملکرد خوبی دارند ، شهرهایی مانند اصفهان ، مشهد و تبریز.

ساختار فرش ماشینی

لازم است بدانید در بافت هر نوع فرش از سه نوع نخ استفاده میشود که آنها را نخ تار ، پود و نخ پرز یا همان خاب مینامند. به طور کلی نخ تار و پود استفاده شده در فرشهای ماشینی در اکثر مواقع از جنسهایی چون پنبه ، پلی استر و جوت تشکیل شده است.
در ادامه مطلب به توضیحات بیشتری درباره این ساختار میپردازیم :

نخ تار : نخی که بعنوان نخ تار در فرشهای ماشینی به کار میرود بیشتر ترکیبی از پنبه و پلی استر است. نخ تار یا چله سبب استحکام و مقاومت فرش در جهت طولی آن میشود بنابراین بدیهیست هرچه کیفیت خود الیاف و ریس آنها بالاتر باشد ، کیفیت و دوام فرش نیز بیشتر خواهد بود. لازم به ذکر است که اغلب نخ تار ، در فرشهای ماشینی پلی پروپیلن وBCF  از همان جنسی میباشد که نخ پرز را تشکیل میدهد چراکه نخ BCF نسبت به مخلوط پنبه و پلی استر ، جنس ارزان تری محسوب میشود.

نخ پود : همانطور که گفته شد پود هم در فرش ماشینی میتواند جنسهای مختلفی مانند پنبه ، پلی استر و جوت داشته باشد اما معمولا در فرشهایی به جنس اکرلیک و پشمی ، نخ پودی که صد در صد پنبه است به کار میرود. نخ پود در واقع همان نگهدارنده نخ خاب فرش است و موجب استحکام فرش در جهت عرضی آن می شود.

نخ پرز یا خاب : باید بدانید که در اصل یکی از مهم ترین تفاوت ظاهری و کیفی فرش های ماشینی در نوع نخ پرزیست که در بافت آنها استفاده میشود ، چراکه نخ پرز یا خاب همان نخی است که تمام سطح روی فرش را میپوشاند و در ظاهر فرش قابل مشاهده میباشد همچنین  کیفیت و عمر فرش نیز کاملا به آن بستگی دارد. کاربرد نخ پرز در بافت گره های رنگ است ، به این صورت که خاب به دور نخ پود به شکل گرهی U مانند قرار میگیرد. برای نخ خاب از جنسهای متععدی استفاده میشود از جمله :

• ترکیبی از اکلریک و پلی پروپیلن
• پلی استر یا همان ابریشم مصنوعی
• اکلریک

انواع فرشهای ماشینی در بازار

در حال حاضر فرش های ماشینی ای که در بازار موجود هستند فرشهایی ۵۰۰ ، ۷۰۰ ، ۹۰۰ ، ۱۰۰۰ و ۱۱۰۰ شانه هستند که تراکم آنها نیز بین ۱۰۰۰ تا ۲۷۵۰ میباشد. قاعدتا هرچه شانه و تراکم یک فرش بالاتر باشد از نظر ظاهری زیباتر خواهد بود اما خوب است بدانید که از نظر دوام شاید بتوان گفت فرشهایی با تراکم کمتر مناسب ترند چراکه هرچه شانه و تراکم بالاتر باشد نخ ها به همان نسبت لطیف تر ، نازک تر و ظریف تر میشوند.

انواع فرش ماشینی از نظر جنس

بهتر است قبل از اینکه اقدام به خرید یک فرش ماشینی کنید با انواع آنها از نظر جنس الیافی که در تولیدشان استفاده شده و همچنین تفاوتهایشان ، آشنا باشید. بطور کلی چهار نوع فرش ماشینی در بازار وجود دارد که عبارتند از : فرش‌های ماشینی پشمی ، فرش‌های ماشینی اکریلیک ، فرش‌های ماشینی پلی استر و فرش‌های ماشینی پلی پروپیلن.

خصوصیات فرش‌های ماشینی پشمی

نخ تار در این نوع از فرشهای ماشینی از جنس صددرصد پنبه میباشد ، نخ پودی هم که مورد استفاده قرار میگیرد از جنس صددرصد کنف یا جوت است اما مهم ترین قسمت که همان نخ پرز یا خاب میباشد در این نوع فرش ها باید از جنس صددرصد پشم خالص نو و ضد بید شده ، باشد.

خصوصیات فرش‌های ماشینی اکریلیک

مهم ترین مساله ای که باید در مورد این فرشها بدانید نوع جنس نخ خاب آنهاست که از جنس اکرلیک می باشد و همین امر سبب شده تا این نوع از فرش‌های ماشینی از لحاظ شستشو و در معرض نور قرار گرفتن دچار هیچ گونه تغییری نشوند. لازم است یادآور شویم که دوخت لب فرش در کناره های آن که معروف به زیگزاگ می باشد نیز در این نوع فرش‌ها از جنس آکلریک میباشد.

خصوصیات فرش‌های ماشینی پلی استر

به دلیل گران بودن نخ ابریشم برای رسیدن به فرشهای ماشینی جذاب تر ، الیافی با عنوان پلی‌استر یا ابریشم مصنوعی تولید شد تا در بافت نوعی از فرشهای ماشینی مورد استفاده قرار گیرد. به نوعی میتوان گفت الیاف پلی‌استر زیبایی و درخشندگی فرش‌های ابریشم دستباف را در فرش‌های ماشینی پلی استری فراهم میکند . از دیگر ویژگیهای قابل ذکر در مورد این نوع از فرشهای ماشینی حالت پیوسته ی الیاف به کار رفته در آنهاست که سبب می‌شود این نوع فرش ها ، پرزدهی کمتری نسبت به فرشهای پشمی و اکریلیک داشته باشد.

معایب و محاسن فرش ماشینی ۷۰۰ شانه

فرش ماشینی ۷۰۰ شانه در بین فرش‌های ماشینی دیگر بدلیل قیمت مناسب و تنوع طرح ، بیشترین فروش را دارد و می‌تواند رضایت سلیقه‌های مختلف را جلب کند. پیش از اینکه فرش‌های ۱۰۰۰ شانه ، ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه به بازار بیایند ، فرش ۷۰۰ شانه مورد استقبال مردم بود و با توجه به علاقه مردم به فرش ۷۰۰ شانه این نوع فرش‌ها به صورت تبدیلی و همچنین طرح ۷۰۰ شانه نیز تولید و به بازار عرضه می‌گردید.

درگذشته که هنوز صنعت فرش و کارخانه‌های بافت فرش وارد ایران نشده بود بسیاری از مردم به دلیل قیمت گران فرش‌های دستباف قادر به تهیه این فرش‌ها نبودند اما با ورود صنعت فرش ماشینی و قیمت مناسب این فرش مردم توانستند که خانه‌های خود را با این فرش‌ها مزین کنند.

فرش ماشینی ۷۰۰ شانه

در گذشته فرش‌های ماشینی را بر اساس طرح و رنگ دسته بندی می‌کردند چرا که همه فرش‌ها در ۳۵۰ شانه بافته می‌شدند و لذا تقسیم بندی بر اساس تعداد شانه ممکن نبود. به تدریج فرش‌های مختلف با شانه‌های مختلف تولید شدند و معیار دسته بندی فرش‌ها به تعداد شانه‌ها تغییر یافت. در حال حاضر بر اساس این تقسیم بندی ۵ نوع فرش ماشینی داریم که شامل فرش‌های۵۰۰ ، ۷۰۰ ، ۱۰۰۰ ، ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰شانه هستند. شانه در همه فرش‌های ماشینی به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در یک متر مربع عرض فرش وجود دارد و تراکم هم به تعداد گره‌های فرش در یک متر مربع از طول فرش گفته می‌شود.

اگر تعداد گره‌ها در فرش بالا باشد بدین معنی است که فرش ریز بافت است و ظرافت آن نیز بالا است ، فرش ۷۰۰ شانه در قیاس با فرش‌های ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ شانه از ظرافت کمتری برخوردار است ولی نسبت به آنها دارای دوام بیشتری است. الیافی که در بافت فرش ۷۰۰ شانه مورد استفاده قرار می‌گیرد ، از بهترین الیاف و نخ‌های موجود است که از جنس اکریلیک هیت ست شده هستند این الیاف و خاب ها پرز نمی‌دهند و حساسیت هم ایجاد نمی‌کنند و عمر آنها نیز طولانی است. جنس پودهایی که در بافت فرش ۷۰۰ شانه به کار رفته است از پنبه است و از آنجا که نخ و الیاف استفاده شد از کیفیت بالایی برخوردار هستند ، این فرش‌ها به راحتی تا می‌شود و نرم و لطیف هم هستند.

ویژگی‌های فرش ماشینی ۷۰۰ شانه

فرش ماشینی ۷۰۰ شانه در یک متر مربع عرض ۷۰۰ گره دارد و به طور معمول تراکم آن نیز از ۲۱۰۰ الی ۳۰۰۰ گره می‌باشد که در این میان مشهورترین تراکم‌ها ۲۵۵۰ گره است. فرش‌های ماشینی درجه یک دارای ۸ یا ۱۰ رنگ هستند و قیمت آنها در مقایسه با فرش‌های ۷۰۰ شانه درجه دو کمی بیشتر است. در بافت فرش ۷۰۰ شانه ماشینی از دستگاه‌های گوناگون و البته بسیار قدرتمندی در کارخانه‌ها استفاده می‌شود. فرش ۷۰۰ شانه در قیاس با فرش ۵۰۰ شانه از قیمت بیشتر و لطافت بالاتری برخوردار است.

محاسن فرش  ۷۰۰ شانه

فرش ماشینی ۷۰۰ شانه محاسنی دارد که به آنها اشاره خواهیم کرد:

• به دلیل اینکه ارتفاع خاب در این فرش‌ها بالاتر است در مقایسه با فرش‌های ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه نرم تر هستند و می‌توانند به عنوان یک کفپوش راحت مورد استفاده قرار بگیرد و به همین دلیل برای اتاق خواب و اتاق کودکان مناسب است.
• به دلیل اینکه ارتفاع نخ خاب فرش بیشتر است فرش ماشینی ۷۰۰ شانه از ضخامت بیشتری برخوردار است و به همین دلیل نیز مقاومت آن در برابر فشار و همچنین شستشو بیشتر خواهد شد.
• طرح‌ها و نقشه‌هایی که در فرش‌های ۷۰۰ شانه استفاده می‌شود بیشتر طرح‌های سنتی است و برای علاقه‌مندان این نوع از فرش‌ها بسیار مناسب می‌باشد و به همین سبب همچنان زیبایی خود را در بین انواع فرش‌ها حفظ کرده است.
• قیمت فرش‌های ۷۰۰ شانه در قیاس با فرش‌های ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه بسیار مناسب است.